Voor de meest interessante voordracht – de presentatie van de uitkomsten van de KEYNOTE-564-studie door dr. Toni Choueiri, internist-oncoloog in Dana Farber Cancer Institute Boston – moest Aarts wachten tot de laatste dag van het ASCO Genitourinary Cancers Symposium (ASCO-GU).¹ Deze studie onderzocht het effect van een adjuvante behandeling met pembrolizumab bij patiënten met verhoogd risico op terugkeer van ziekte na nefrectomie. Choueiri hield het spannend in zijn inleiding, vertelt Aarts. ‘Hij zei: “Er zijn in de afgelopen decennia tal van studies met tal van medicijnen gedaan in de adjuvante setting; tot nu zonder succes. In geen enkele studie werd winst in algehele overleving gezien, wat toch het ultieme doel is van een adjuvante behandeling.”’

De uitkomsten van de KEYNOTE 564-studie staan echter haaks op die van alle eerdere studies. Na 48 maanden follow-up was van de 496 patiënten die adjuvant behandeld waren met pembrolizumab nog 91,2 procent in leven, tegenover 86.0 procent van de 498 patiënten die behandeld waren met placebo (HR: 0,62 p = 0,002, zie figuur). De overlevingswinst werd gezien in alle geïncludeerde risicocategorieën: M0 met intermediair tot hoog risico op terugkeer van de ziekte, M0 met hoog risico en M1NED (no evidence of disease). En ook de ziektevrije overleving was na 48 maanden follow-up beter bij behandeling met pembrolizumab (64,9 procent versus 56,6 procent; HR: 0,72). ‘De grote vraag is nu natuurlijk hoe het komt dat in KEYNOTE-564 wel overlevingswinst wordt gezien terwijl dit in alle eerdere studies niet optrad’, reageert Aarts op de resultaten. ‘In principe zijn de onderzochte patiëntenpopulatie in de studies vergelijkbaar, zij het dat er wat kleine verschillen zijn in het percentage patiënten met M1 NED. Een opvallend verschil met bijvoorbeeld de CheckMate 914-studie, waarvan een update werd gepresenteerd op ASCO-GU voorafgaand aan de presentatie over KEYNOTE-564, is dat de behandelduur in CheckMate 914 maar 24 weken was, tegenover een heel jaar in de KEYNOTE-studie.’²

Patiënten voelen zich vaak nog onvoldoende betrokken bij beslissingen rond hun behandeling. Uit een rapport van de Patiëntenfederatie Nederland uit 2020 bleek dat 18 procent van de patiënten met allerlei – vaak chronische – aandoeningen zich buiten spel voelde staan bij de keuze voor een behandeling.¹ Een overheidsrapport gaf aan dat 37 procent van de patiënten aan samen beslissen doet, terwijl 46 procent van de geënquêteerde zorgverleners aangaf dit te doen.² ‘Nederlandse cijfers specifiek voor patiënten met niercelcarcinoom zijn er nauwelijks, maar er is alle reden om aan te nemen dat ook in deze patiëntpopulatie samen beslissen beter kan’, stelt Bresser, arts-onderzoeker bij de afdeling Urologie & Waardegedreven zorg van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein, ‘Uit een internationaal onderzoek weet ik dat ongeveer een derde van deze patiënten zich onvoldoende betrokken voelt bij de besluitvorming rond de behandeling van hun aandoening, terwijl ze dat wel wilden.’ (zie kader)

Keuzehulpen

Bresser is ervan overtuigd dat patiënten met niercelcarcinoom door keuzehulpen beter betrokken zullen raken bij hun behandeling. Om te toetsen of er behoefte is aan een keuzehulp ondervroeg ze 16 patiënten met niercelcarcinoom – waarvan 8 patiënten lokale en 8 patiënten gemetastaseerde ziekte hadden. ‘Alle 16 patiënten gaven aan geen duidelijke behandelkeuze te hebben gehad. Ook zorgverleners bleken sterk behoefte te hebben aan keuzehulpen: 24,3 procent vond dit zeer wenselijk, 51,4 procent vond dit wenselijk en 24,3 procent was neutraal. Een publicatie over dit onderzoek is in de maak. Verder zijn er ook aanwijzingen uit onderzoek dat er praktijkvariatie is in de behandelingen die patiënten per ziekenhuis krijgen aangeboden. Sterk bewijs hiervoor is er nog niet, daarom gaan we dit verder onderzoeken.’^3-4

PRO-RCC is opgezet als een multicenter cohort en begin 2023 van start gegaan met de insteek om praktijkdata te verzamelen over de diagnostiek en behandeling van minimaal 70 procent van de patiënten met nieuw gediagnosticeerd niercelcarcinoom in Nederland. ‘Momenteel zijn er zo’n vijftien ziekenhuizen aangesloten bij het cohort en zijn ongeveer 150 patiënten aangemeld. Dertig ziekenhuizen hebben de intentie uitgesproken om patiënten aan te melden; we verwachten dat we over enkele jaren beschikken over data van enkele duizenden patiënten’, vertelt Hilin Yildirim, onderzoeker bij Amsterdam UMC. Samen met dr. Adriaan Bins, internist-oncoloog in Amsterdam UMC, en dr. Patricia Zondervan, uroloog in hetzelfde ziekenhuis, licht ze PRO-RCC verder toe. ‘Adriaan en Patricia hebben het initiatief voor dit cohort genomen vanuit hun passie voor onderzoek. Ik ben er als onderzoeker bij betrokken om wetenschappelijk vorm aan PRO-RCC te geven.’

In PRO-RCC worden prospectief klinische data, patient reported outcome measures (PROMs) en patient reported experience measures (PREMs) verzameld. De klinische data komen uit de Nederlandse Kanker Registratie (NKR). PROMs en PREMs worden verzameld in het PROFILES-register (Patient Reported Outcomes Following Initial treatment and Long term Evaluation of Survivorship). Patiënten kunnen hierin bijwerkingen melden via een app en dit register is ook voor de behandelend arts toegankelijk.¹ Op dit moment staat de verzameling van PROMs en PREMs bij niercelcarcinoom nog in de kinderschoenen en zijn er nog geen data geanalyseerd.

Onbeantwoorde vragen