Het UMCG onderzoekt of academisch geproduceerde CAR-T-cellen minstens net zo goed zijn als commerciële varianten bij grootcellig B-cellymfoom. Intussen maakt ook het LUMC CAR-T-cellen en wordt de werkzaamheid onderzocht bij allerlei andere vormen van kanker en bij verschillende auto-immuunziekten. ‘Als we het voor elkaar kunnen krijgen dat straks niet 50 procent van de mensen geneest maar 60 procent, zou dat al een enorme winst betekenen.’
‘Therapie met CAR-T-cellen is tot nu toe vooral succesvol binnen de hematologie’, vertelt internist-hematoloog prof. dr. Tom van Meerten, hoogleraar Hematologie aan het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). ‘Bij grootcellig B-cellymfoom hebben we er bijvoorbeeld spectaculaire resultaten mee behaald. De CAR-T-cellen versloegen in de tweede lijn glansrijk chemotherapie en stamceltherapie.’1 Bij CAR-T-celtherapie worden de T-cellen van patiënten afgenomen en met behulp van een onschadelijk virus genetisch zo veranderd dat ze een receptor tot expressie brengen waarmee ze de tumor herkennen. Bij diffuus grootcellig B-cellymfoom (DLBCL) herkent de chimere antigeenreceptor (CAR) het eiwit CD19, dat alleen op B-cellen voorkomt.
HOGERE KWALITEIT VAN LEVEN
Om minder afhankelijk te zijn van farmaceutische bedrijven, is het UMC Groningen in 2022 zelf gestart met de productie van CAR-T-cellen. In de HOVON 161- studie worden de door het UMCG gemaakte CAR-T-cellen head-to-head vergeleken met axi-cabtagene ciloleucel (axi-cel; Yescarta® ) bij patiënten met DLBCL. Patiënten kunnen deelnemen als zij na een eerdere behandellijn binnen twaalf maanden een recidief krijgen. ‘Er zijn nu ruim 200 patiënten geïncludeerd. De studie sluit bij 340 deelnemers, dat zal waarschijnlijk in 2026 zijn. De uitkomsten van de academische CAR-T-cellen moeten minstens even goed zijn als de commerciële cellen’, vertelt Van Meerten. Hij hoopt dat in huis geproduceerde CAR-T-cellen een aantal voordelen hebben die zich uitbetalen, zoals de korte doorlooptijd en het niet hoeven invriezen van het product. ‘Bij de commerciële variant zitten er ongeveer dertig dagen tussen afname van de T-cellen en teruggave van CAR-T-cellen. Bij ons duurt dat acht dagen. Onze CAR-T-cellen hoeven daarom ook niet ingevroren te worden, wat de kwaliteit mogelijk ten goede komt.’ Van Meerten verwacht onder meer dat patiënten die de academische CAR-T-cellen krijgen een hogere kwaliteit van leven ervaren en korter in het ziekenhuis opgenomen hoeven worden opgenomen. ‘Ik hoop dat er minder bijwerkingen optreden, zoals het cytokinereleasesyndroom, en dat het afweersysteem eerder weer op peil is, waardoor er ook op de langere termijn minder complicaties zijn, zoals infecties. Mogelijk is de prijs van academische CAR-T-cellen ook lager, wat de toegankelijkheid vergroot.’
