In de huidige richtlijnen vormen direct werkende farmacotherapeutica (chemotherapie, proteasoomremmers, etc.) en natuurlijk de autologe stamceltransplantatie nog het hart van de behandeling van multipel myeloom. Therapie die via het immuunsysteem werkt, is echter in opkomst. Internist-hematoloog dr. Inger Nijhof (VUmc) schetst de belangrijkste ontwikkelingen op dit terrein.
De term immuuntherapie is inmiddels niet meer weg te denken uit de oncologie. Daarbij kan het wel wat verschillen wat er precies onder immuuntherapie wordt verstaan. Zo staat “immuuntherapie” bij de behandeling van solide tumoren vooralsnog vooral synoniem voor de behandeling met checkpoint inhibitors. ‘Als je immuuntherapie opvat als alle vormen van therapie die de tumor aanvallen door gebruikt te maken van mechanismen van het afweersysteem, zijn er binnen de hemato-oncologie diverse vormen van immuuntherapie te onderscheiden’, steekt Nijhof van wal. ‘Sommige van die behandelingen kunnen we momenteel al in de reguliere zorg bij multipel myeloom voorschrijven, zoals verschillende antistoffen die specifiek aangrijpen op de tumorcellen. Andere vormen van immuuntherapie zijn vooralsnog alleen in het kader van klinische studies mogelijk, zoals een behandeling met zogeheten CAR-T-cellen of met checkpoint inhibitors. Daarnaast moeten we niet vergeten dat het therapeutische effect van middelen als lenalidomide, thalidomide, pomalidomide en proteasoomremmers deels ook tot stand komt via het beïnvloeden van de werking van het immuunsysteem.’
Monoklonale antilichamen
Laten we beginnen bij de antistoffen. Nijhof: ‘Afgelopen jaar zijn zowel daratumumab als elotuzumab door de EMA toegelaten tot de markt als behandeling voor patiënten met gerecidiveerd of refractair multipel myeloom.1,2 Daratumumab is een monoklonaal antilichaam dat aangrijpt op het eiwit CD38 dat in hoge mate tot expressie komt op multipel myeloomcellen,1-3,9 elotuzumab is een monoklonaal antilichaam dat aangrijpt op het SLAMF7-eiwit dat eveneens in verhoogde mate tot expressie komt op multipel myeloomcellen.’ Overigens kan daratumumab als monotherapie momenteel voorgeschreven worden, de combinatiebehandeling is nog niet voor te schrijven in Nederland zolang het middel nog “in de sluis” zit en de vergoeding nog niet is geregeld.
